Báo Phụ nữ số có bài Baby Three không có lỗi nhưng cơ chế "thao túng tâm lý" rất nguy hiểm, cha mẹ đừng cấm đoán mà hãy làm cách này! Nội dung như sau:

Cơn sốt Baby Three cũng không khác gì Labubu, Capybara có "chất gây nghiện" đặc biệt với nhiều người. Rất nhiều câu chuyện, ý kiến trái chiều đã nổ ra xoay quanh trào lưu này như phí tiền, con lấy tiền bố mẹ đi mua đồ chơi nhưng bố mẹ cho là món đồ vô bổ nên mâu thuẫn xảy ra...

Tuy nhiên, nhìn nhận lại một cách thực tế thì đây chỉ là một loại đồ chơi thú nhồi bông. Nó cơ bản không có lỗi, quan trọng là thái độ, cách nhìn nhận, cách sử dụng của mọi người với loại đồ chơi này như thế nào. 

Tất nhiên, không thể phủ nhận rằng Baby Three có khả năng thao túng tâm lý rất lớn, đều cuốn hút không chỉ người lớn mà còn trẻ con. Vậy câu hỏi đặt ra là bố mẹ nên làm thế nào, hiểu về điều này ra sao cho đúng và cách để giúp con không bị cuốn vào trào lưu này. 

Túi mù - Cơ chế gây nghiện nguy hiểm như trò chơi đỏ đen

Bác sĩ Anh Nguyễn (tác giả cuốn Làm mẹ không áp lực) chia sẻ câu chuyện khiến nhiều phụ huynh suy ngẫm. 

Trong lần gọi điện về Việt Nam, tôi nghe cô cháu gái hào hứng khoe: "Con vừa mở hộp được con Baby Three hiếm nè cậu!" với ánh mắt lấp lánh. Tôi tò mò hỏi: "Hiếm là sao con?". Bé nhanh nhảu đáp: "Là Baby Three mắt rưng! Bộ sưu tập có vài con hiếm thôi mà con mở trúng một con!".

Gia đình chị tôi khá nghiêm khắc, ít khi cho con tùy ý mua đồ chơi, và đây là món quà con bé được tặng. Nhưng điều khiến tôi bất ngờ hơn là cháu kể rằng cả lớp ai cũng ghiền cái này. Không chỉ dừng lại ở việc sưu tầm, cháu còn tự tạo một phiên bản "túi mù" bằng cách cho vào đó một món đồ chơi nhỏ rồi mang lên lớp bán, như một hoạt động trải nghiệm kinh doanh. Kết quả? Cháu kiếm được 700.000 đồng từ dự án này - chỉ với những chiếc túi mù!

Điều này khiến tôi suy nghĩ: Tại sao trẻ nhỏ lại dễ bị cuốn vào trào lưu túi mù đến vậy? Liệu đây có đơn thuần chỉ là một trò chơi?

Túi mù không phải là một hiện tượng mới. Ở Việt Nam, trào lưu này chỉ mới bắt đầu, nhưng tại các nước phương Tây như Anh, Úc, Mỹ, nó đã bùng nổ từ năm 2017. Đến năm 2018, túi mù lọt top xu hướng trò chơi tại Mỹ. Thậm chí, hình thức "săn túi mù ảo" (mua vật phẩm bất ngờ trong game) đã bị cấm tại Úc, và nhiều quốc gia khác cũng đang tìm cách quản lý. Nếu theo xu hướng chung, Việt Nam có thể sớm đối mặt với làn sóng túi mù ảo tấn công mạnh vào nhóm trẻ Alpha.

Vì sao trẻ lại dễ nghiện túi mù đến vậy?

1. Cơ chế thao túng tâm lý trẻ nhỏ

Túi mù tận dụng một hiệu ứng tâm lý rất mạnh: Cảm giác hồi hộp khi nhận được thứ bất ngờ. Người chơi không biết mình sẽ nhận được món đồ nào trong hộp, và chính sự háo hức đó khiến họ dễ bị cuốn vào việc mua đi mua lại.

GS. Grimmer (ĐH Tasmania, Úc) gọi đây là một dạng thao túng tâm lý, mà trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất. Nghiên cứu của ông tại Úc cho thấy:

- 90% trẻ em dễ bị thao túng bởi cơ chế này, trong khi tỷ lệ ở người lớn chỉ là 30%.

- Nguyên nhân chính là trẻ chưa đủ khả năng nhận thức rằng đây là một chiến lược tiếp thị.

- Hội chứng FOMO (Fear of Missing Out – Hội chứng sợ bỏ lỡ) khiến trẻ khao khát có đủ bộ sưu tập, vô tình tạo áp lực lên chính trẻ và cha mẹ.

2. Cơ chế "chờ đợi hồi hộp" - Bẫy tâm lý giống trò đỏ đen

Hiện tượng này có thể giải thích bằng lý thuyết "củng cố gián đoạn" (Intermittent Reinforcement) của GS. Skinner:

- Trong một thí nghiệm, Skinner huấn luyện chim bồ câu mổ vào cần gạt để nhận thức ăn.

- Khi thức ăn được phát đều đặn, chim chỉ mổ khi đói.

- Nhưng khi thức ăn xuất hiện một cách ngẫu nhiên, chim bồ câu trở nên ám ảnh, mổ liên tục ngay cả khi không đói.

Túi mù hoạt động theo nguyên tắc tương tự: Bộ não của trẻ bị kích thích mạnh khi nhận được phần thưởng không thể đoán trước, tạo ra hành vi lặp lại và dễ trở thành nghiện. Trẻ luôn nghĩ rằng "mở thêm sẽ gặp may", tương tự như cơ chế gây nghiện trong cờ bạc.

3. Cơ chế hộp quà hiếm càng nguy hiểm hơn

Để gia tăng khả năng thao túng tâm lý trẻ em, các nhà sản xuất còn áp dụng cơ chế hộp quà hiếm. Trẻ không biết mình sẽ nhận được gì, nhưng vì đôi khi có món hiếm, trẻ tiếp tục mua – ngay cả khi đã chi số tiền lớn.

Hậu quả của cơ chế này:

- Trẻ hình thành thói quen chi tiêu không kiểm soát.

- Áp lực đồng trang lứa khiến trẻ ganh tị, thậm chí sẵn sàng mua lại đồ hiếm từ bạn với giá cao.

- KOLs và mạng xã hội càng nói nhiều về túi mù, món đồ hiếm, và tạo các hype cho trào lưu săn món đồ hiếm này càng làm tăng áp lực tâm lý lên trẻ.

4. Túi mù ảo - ảnh hưởng lớn

Túi mù chỉ là bước đầu. Sắp tới, nó sẽ tiến hóa thành túi mù ảo, tích hợp trong hoạt động trên mạng và game online. Khi đó, trẻ không chỉ bị cuốn vào việc sưu tập đồ chơi mà còn bị hút vào thế giới ảo – nơi cha mẹ khó kiểm soát hơn. Các dạng túi mù ảo đã và đang bị cấm hoặc bị quản lý chặt chẽ ở nhiều quốc gia vì nguy cơ thao túng tâm lý của nó lên trẻ.

Cha mẹ phải làm gì để con không bị thao túng?

Bản thân búp bê Baby Three không có lỗi – nó chỉ là một món đồ chơi. Nhưng những cơ chế thao túng tâm lý ẩn sau trào lưu này thực sự nguy hiểm. Cấm đoán không phải là giải pháp duy nhất. Điều quan trọng là giúp trẻ hiểu và tự bảo vệ mình.

Dưới đây là một số chiến lược dành cho cha mẹ:

1. Đừng vội phủ định hay la mắng con

Nếu trẻ kể về một trò chơi mới, đừng vội bác bỏ hay trách mắng. Thay vào đó, hãy lắng nghe và tìm hiểu cùng con. Nếu không, trẻ sẽ xem bạn là “người cản đường” và tiếp tục giấu giếm.

2. Cẩn trọng khi mua đồ chơi theo trend

Trước khi mua quà cho con, hãy cân nhắc:

- Món đồ chơi này có an toàn không (về cả chất liệu và tác động tâm lý)?

- Liệu nó có dẫn đến thói quen tiêu dùng vô thức?

3. Dạy trẻ tư duy phản biện

Khuyến khích trẻ tự hỏi:

- "Món đồ này có thực sự cần thiết không?".

- "Với số tiền này, con có thể mua thứ gì ý nghĩa hơn không?".

Khi trẻ biết đặt câu hỏi, việc thao túng tâm lý sẽ mất tác dụng.

4. Hướng trẻ đến những bộ sưu tập có ý nghĩa

Thay vì sưu tập đồ chơi đắt đỏ, hãy khuyến khích trẻ sưu tập sách, tem, hay tự làm đồ chơi handmade để phát triển tư duy sáng tạo.

5. Giải thích về cơ chế "chờ đợi hồi hộp"

Giúp trẻ hiểu rằng sự hấp dẫn của túi mù đến từ hiệu ứng tâm lý chứ không phải giá trị thực sự của món đồ bên trong. Bạn có thể cùng trẻ làm “túi mù” tại nhà với những món đồ nhỏ sẵn có – điều này giúp trẻ hiểu rằng điều thú vị không chỉ nằm ở vật phẩm, mà còn ở trải nghiệm.

6. Dạy trẻ về tài chính cá nhân

Hướng dẫn trẻ quản lý tiền tiêu vặt bằng phương pháp chia lọ (mua sắm – tiết kiệm – từ thiện). Khi trẻ muốn mua túi mù, hãy hỏi: "Con thích một túi mù không chắc chắn, hay một món đồ con thực sự muốn?".

Trước đó, báo Đời sống pháp luật cũng có bài "Bức ảnh xé túi mù babythree khiến hàng ngàn người tranh cãi: “Đừng phí tiền vào thứ vô tri, trend qua rồi chỉ là đống rác”?'. Nội dung chính như sau: 

Chi bộn tiền mua túi mù để thỏa đam mê sưu tầm babythree, liệu có phải quá lãng phí? Ngày Tết bị mẹ lục balo lấy hết tiền, cảm giác như cây ATM của gia đình dù lương 3 cọc 3 đồng Kiếm thêm 25-28 triệu mỗi tháng nhờ “nghề phụ” nhưng thu nhập ngang ngửa nghề chính

Không khó để nhận ra “túi mù”, babythree (hay còn được gọi là “bé 3”) đang là thú vui khiến giới trẻ điên đảo, mê mẩn. Trong dịp Tết Nguyên Đán vừa qua, không ít người đã chi tiền triệu để mua túi mù làm quà lì xì, hoặc trang trí cành đào, cây quất chơi Tết.

Nếu bạn chưa biết: Túi mù hay babythree là tên gọi của một dòng đồ chơi thú nhồi bông có nguồn gốc từ Trung Quốc. Yếu tố khiến loại đồ chơi này trở thành hot trend chính là tính hên xui. Người mua sẽ chẳng biết họ nhận được vật phẩm thế nào cho tới khi xé túi. 

Giá 1 túi mù phụ thuộc vào kích thước của thú nhồi bông bên trong

Kích thước các “bé 3” khá đa dạng, size nhỏ có thể dùng để làm phụ kiện móc túi xách, balo,... Size lớn có thể dùng để trưng bày, hoặc… ôm đi ngủ. Mức giá của túi mù thường dao động trong khoảng từ 400k cho tới 6-7 triệu đồng, tùy thuộc vào kích thước và từng phiên bản.

Chính vì mức giá có phần không rẻ này, một số người lại cho rằng chi tiền mua túi mù, sưu tầm babythree là hành động có phần vô nghĩa, lãng phí. Tranh luận cũng vì thế mà bùng lên dữ dội.

Dân mạng chia phe: Người khuyên tiết kiệm, người thẳng thắn “đừng dạy người khác cách tiêu tiền”

Mới đây, trong một cộng đồng chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức quản lý tài chính, một người dùng ẩn danh đã chia sẻ suy nghĩ của bản thân về việc mua túi mù. Người này cho rằng đây là hành động có phần lãng phí, không nên. Và thế là tranh cãi bùng lên.

Chia sẻ khiến dân mạng tranh cãi, chia làm 2 phe

Trong phần bình luận của bài đăng này, có người đồng tình rằng chi tiền cho thú vui này là hành vi lãng phí, nhưng cũng có người thẳng thắn bày tỏ: “Tiền ai người ấy tiêu, bạn tiết kiệm không có nghĩa là người khác cũng phải tiết kiệm”.

“Mọi người ơi, đời ai người ấy sống đi? Tại sao phải lo dùm người khác vậy? Tại sao lại chê người ta làm vậy là tốn tiền? Bạn thấy không có ích nhưng người ta thấy thích, thấy vui thì người ta mua, có sao đâu? Bạn thấy tốn tiền còn người ta thì không. Liên quan gì đâu mà cứ thắc mắc vậy. Mình sống tốt đời mình là được rồi” - Một người chia sẻ quan điểm.

“Mình đã chịu cực, chịu khổ khi kiếm tiền rồi, việc xài tiền cũng như một "phần thưởng" khiến mình vui hơn, có nỗ lực đi kiếm tiền hơn nữa. Tiền kiếm ra để xài, xài cho bản thân mình thấy vui là điều đầu tiên. Đừng dạy người khác cách xài tiền, cũng đừng đề cập đến việc giàu hay nghèo. Bạn chia sẻ quan điểm thì mình tôn trọng, nhưng cũng đừng dùng những từ như "vô tri, lãng phí, đống rác". Tôn trọng sở thích của người khác, chứ đừng chỉ trích, trừ khi bạn là người cho họ tiền” - Một người thẳng thắn.

Babythree size nhỏ được "trưng dụng" làm móc khóa treo balo, túi xách

“Mình cũng thấy thật lãng phí và nó ko để làm gì hết! Con mình cũng đòi mua và đương nhiên là không có chuyện lãng phí thế được!” - Một người đồng tình với quan điểm mua túi mù là lãng phí.

“Nói thật là con này dù có 20-30k tôi cũng không mua, chứ đừng nói tới tiền triệu. Không phải vì nó xấu hay đẹp mà vì thấy nó không có tác dụng gì cả. Bây giờ dư dả thì thích gì mua nấy, đến lúc túng thiếu, nhìn đống gấu bông này có khi lại ngồi khóc vì hối hận, biết thế ngày xưa không mua thì tiết kiệm được khối tiền” - Một người khác chia sẻ.

Tựu trung lại, mỗi người lại có một góc nhìn, một quan điểm riêng trong việc chi tiền mua túi mù, sưu tầm babythree. Rất khó để rạch ròi đúng - sai trong hoàn cảnh này, vì suy cho cùng, mỗi người một mục tiêu, một nhu cầu khác nhau trong việc tiết kiệm, thế nên chi tiêu có phần khác nhau, cũng là điều dễ hiểu.

Làm sao để cân bằng giữa việc chi tiền cho thú vui riêng và tiết kiệm, tích lũy cho tương lai?

Có làm thì cũng nên có chơi, hay nói cách khác chính là hưởng thụ. Chúng ta đều là con người, không phải một cỗ máy vô tri vô giác, có thể làm quần quật quanh năm suốt tháng mà không biết mệt. Tuy nhiên, để việc hưởng thụ không đi quá xa, đến mức kiếm bao nhiêu tiêu hết chừng ấy, bạn nên tham khảo 2 gợi ý - cũng là 2 quy tắc cân bằng tài chính dưới đây.

1 - Lập quỹ chi tiêu hưởng thụ

Nếu bạn chưa biết: Theo quy tắc 6 chiếc lọ - Một quy tắc "kinh điển" trong quản lý tài chính cá nhân, quỹ hưởng thụ chính là 1 trong 6 chiếc lọ mà mỗi người cần chuẩn bị. Điều này đồng nghĩa với việc nhu cầu hưởng thụ là hoàn toàn chính đáng, không có gì đáng bài trừ nếu đảm bảo được sự cân bằng với 5 chiếc lọ còn lại.

Ảnh minh họa

Quy tắc này được đề xuất bởi tác giả T. Harv Eker trong cuốn sách "Secrets of the Millionaire Mind". Tác giả đã áp dụng và giảng dạy quy tắc này trong chương trình đào tạo tài chính cá nhân của mình, để giúp mọi người quản lý tài chính một cách thông minh và đạt được sự mục tiêu tài chính.

Theo T. Harv Eker, bạn có thể trích 10% thu nhập mỗi tháng để xây dựng quỹ hưởng thụ, dành cho những khoản chi tiêu giải trí mua sắm, đi du lịch.

5 “chiếc hũ” còn lại lần lượt là: Hũ nhu cầu thiết yếu (55% tổng thu nhập), hũ tiết kiệm dài hạn (10% tổng thu nhập), hũ tự do tài chính (10% tổng thu nhập), hũ giáo dục (10% tổng thu nhập), hũ từ thiện (5% tổng thu nhập).

2 - Đặt giới hạn, tiêu chí cho việc chi tiền cho thú vui cá nhân

Nếu không quản lý tài chính theo quy tắc 6 chiếc lọ phía trên, bạn vẫn có thể vừa tiết kiệm, vừa duy trì ngân sách cho sở thích, thú vui riêng, bằng cách đặt ra những tiêu chí và ngân sách cho việc này, thay vì cứ hứng lên là móc hầu bao.

Ví dụ đơn cử như đam mê xé túi mù, sưu tầm babythree, bạn có thể coi nó là phần thưởng cho bản thân mỗi khi hoàn thành 1 mục tiêu trong cuộc sống. Làm như vậy, vừa có động lực phấn đấu làm việc, kiếm tiền; vừa không lo chi tiêu quá tay, thành ra rỗng túi.

Theo nguồn: https://www.yan.vn/du-trend-mang-do-ve-cho-bo-nau-nguoi-dan-ong-bi-chi-trich-kem-duyen-327729.html?fbclid=IwAR1qofy7Dc-8LSn7yqmddvQ_h1guLWVZKNFraYAjIyraCmPTTRsxPc1gQXM